LA TRADUCCIÓN MODERNA DE LOS DIAGRAMAS DE LOS MANUSCRITOS ANTIGUOS

Autores/as

  • Rodolfo Buzón UBA, CONICET
  • Christián Carman UNQ, CONICET

Palabras clave:

Diagrama geométrico, stemma codicum, manuscrito, Aristarco de Samos.

Resumen

En los tratados de geometría o astronomía de la Antigüedad los diagramas desempeñaban un papel mucho más importante en el desarrollo argumentativo que el de ser meras ilustraciones. Sin embargo, en la gran mayoría de las ediciones críticas, aun aquellas que comparan numerosos manuscritos y hacen un análisis minucioso del texto, se los suele rediseñar para hacerlos más inteligibles al lector moderno, si no es que se los copia directamente de ediciones anteriores. En esta ponencia mostraremos cuáles son las diferencias entre los diagramas de los manuscritos y las representaciones modernas y cómo hasta las pequeñas diferencias entre los distintos manuscritos pueden ayudar a elaborar el stemma codicum. Lo haremos utilizando los diagramas presentes en más de veinte manuscritos que van del siglo IX al XVII de la obra de Aristarco de Samos, Tratado de las distancias y tamaños del sol y la tierra.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

BIBLIOGRAFÍA

BERGGREN, J. AND N. SIDOLI (2007), "Aristarchus's On the Sizes and Distances of the sun and the moon: Greek and Arabic Texts", Arch. Hist. Exact Sci. 61: 213-254.

JONES, ALEXANDER (1986) Pappus of Alexandria Book 7 of the Collection. New York: Springer.

NETZ, R. (1999) The Shaping of Deduction in Greek Mathematics. A Study in Cognitive History. Cambridge: Cambridge University Press

NETZ, R. (2004) The Works of Archimedes: Translated into English, together with Eutocius’ commentaries, with Commentary, and critical edition of the diagrams. Cambridge: Cambridge University Press.

RAYNAUD, DOMINIQUE (2014) "Building the stemma codicum from geometric diagrams. A treatise on optics by Ibn al-Haytham as a test case". Arch. Hist. Exact Sci. 68,2 : 207-239.

SAITO, K., SIDOLI, N. (2012) "Diagrams and Arguments in Ancient Greek Mathematics: Lessons Drawn from Comparisons of the Manuscript Diagrams with Those in Modern Critical Editions", in K. Chemla, ed., The History of Mathematical Proof in Ancient Traditions. Cambridge: Cambridge University Press: 135-162.

SIDOLI, N. (2007), "What We Can Learn from a Diagram: The Case of Aristarchus's On the Sizes and Distances of the sun and moon", Annals of Science 64(4): 525-547.

MANUSCRITOS DE LA OBRA DE ARISTARCO CITADOS

A Vat. Gr. 204 saec. IX ex.

B Par. Gr. 2342 saec, XIV

K Vat. Gr. 203 saec. XIII

L Vat. Barb. Gr. 186 saec. XV

M Vat. Ross. 978 • saec. XVI

N Esc. y-I-7 saec. XVI (a. 1548circiter)

P Vat. Gr. 202 saec. XIII

Q Par. Gr. 2472 saec. XIV med.

Vat. Gr. 191 saec. XIII-XIV

Ambr. C 263 inf, saec. XVI med.

EDICIONES DE LA OBRA DE ARISTARCO (ORDENADAS CRONOLÓGICAMENTE)

VALLA, G. (1498) Giorgio Valla Placentino Interprete. Hoc in volumine hec continetur:Nicephori Logica, Georgij Valle libellus de argumentis, Euclidis quartus decimus elementorum, Hypsiclis interpretatio eiusdem libri Euclidis, Proclus de astrolabo, Aristarchi Samij de magnitudinibus et distantijs solis et lune, Timeus de mundo, Cleonidis musica, Eusebii pamplhili de quibysdam theologicis ambiguitatibus, Cleomedes de mundo, Athenagore philosophi de resurrectione, Aristotelis de celo, Aristotelis magna ethica, Aristotelis ars poetica, Rhazes de pestilentia, Galenus de in equali distemperantia, Galenus de bono corporis habitu, Galenus de confirmatione corporis humani, Galenus de presagitura, Galenus de presagio, Galni introductorium, Galenus de succidaneis, Alexander aphroditeus de causis febrium, Pselus de victu humano. Venecia: Simón Bevilacqua de Pavía.

COMMANDINUS, F. (1572), Aristarchi de magnitudinibus et distantiis solis et lunae liber cum Pappi Alexandrini explicantionibus quibusdam a Federico Commandino Urbinate in latinum conversus et commentariis illustratus. Cum PriuilegioPont. Max. In annos X. PISAVRI, Apud Camillum Francischinum. MDLXXII.

WALLIS, J. (1688), Aristarchi Samii De Magnitudinibus et Distantiis Solis et Lunae, Liber.Nunc primum Graeche editus cum Federici Commandini versiones Latina, notisque; illius et Editoris. Pappi Alexandrini Secundi Libri Matematicae Collectionis, Fragmentum, Hactenus Desideratum. E. Codice MS. Edidit, latinum fecit, Notisque illustravit. Johannes Wallis, S.T.D. Geometriae Professor Savilianus; et Regalis Sociatetis Londini, Sodalis. Oxoniae, et Theatro Sheldoniano, 1688. Reeditada en Johannis Wallis Opera

Mathematica, 1693-1699, vol. 3, pp. 565-594. Nosotros utilizamos esta última paginación.

COMTE DE FORTIA (1810) Historie d'Aristarque de Samos, suivie de la traduction de sonouvrage sur les distances du Soleil et de la Lune, de l'histoire de ceux qui ont porté le nom d'e Aristarque avant Aristarque de Samos, et le commencement de celle des Philosophes qui ont paru avant ce méme Aristarque. Par M. de F****. Paris, Chez Madame Veuve Duminil-Leuseur,1810.

COMTE DE FORTIA (1823) Traité d'Aristarque de Samos sur les grandeurs et les distances du Soleil et de la Lune, traduit en francais pour la premiere fois, par M. leComte de Fortia d'Urban. Paris, Firmin Didot Peré et fils, Libraires, 1823.

NOKK (1854) Aristarchos über die Grössen und Entfernungen der Sonne und des Mondes.Uebersetzt und erläutert von A. Nokk. Als Beilage zu dem Freiburger Lyceums-Programme von 185. Friburgo de 1854.

NIZZE (1856) Ἀριςτάρχου Σαμίου βιβλίον περὶ μεγεθῶν καὶ ἀπος τημάτων ἡλίου καὶ σελήνης, mit kritischen Berichtigungen von E. Nizze. Mit swei Figuren -Tafeln. Druck der Koeniglichen Regierungs - Buchdruckerei. Stralsund, 1856.

HEATH, TH. (1913) Aristarchus of Samos. The Ancient Copernicus. A History of Greek Astronomy to Aristarchus together with Aristarchus’ Treatise on the Sizes and Distances of the Sun and Moon. A new Greek Text with Translation and Notes by Sir Thomas Heath. Oxford: Oxford University Press.

THOMAS, I. (1941) Selections illustrating the History of Greek Mathematics with an English Translation by Ivor Thomas in two volumes. Volume II: From Aristarchus to Pappus. Cambridge: Harvard University Press, 1941.

VERA FERÁNDEZ DE CÓRDOBA, F. (1970), Científicos Griegos. Recopilación, estudio preliminar, preámbulos y notas por Francisco Vera. 2 vols. Madrid: Aguilar.

STAMATIS, E. (1980) Αριστάρχου Σαμίου περὶ μεγεθών και απο στημάτων Ηλίου καὶ Σελήνης, επίτη 2300 ήεπετείω της γεννής εωςτου (320 π.Χ. -1980). Αθήναι 1980.

SPANDAGOU, E. (2001) Περί μεγεθών και απο στημάτων Ηλίου και Σελήνηςτθο Αριστάρχου του Σαμίου. Εισαγωγή, Αρχαίο κείμενο. Μετάφραση, Επεξ ηγήσεις, Σχόλια Ιστορικά Στοιχεία. Αίθρα: Αθήναι.

MASSA ESTEVE, M.R. (2007), Aristarco de Samos sobre los tamaños y las distancias del Sol y la Luna, texto latino de Federico Commandino. Introducción, traducción y notas de María Rosa Massa Esteve. Cádiz: Universidad de Cádiz.

Publicado

05-08-2019

Cómo citar

Buzón, R., & Carman, C. (2019). LA TRADUCCIÓN MODERNA DE LOS DIAGRAMAS DE LOS MANUSCRITOS ANTIGUOS. Stylos, 24(24), 43–70. Recuperado a partir de https://erevistas.uca.edu.ar/index.php/STY/article/view/2079

Número

Sección

Artículos